Benzodiazepiny – uzależnienie. 

Benzodiazepiny to grupa substancji psychoaktywnych oddziałowujących na receptory GABA-A. Będąc ich pozytywnymi modulatorami allosterycznymi,  posiadają szeroki wachlarz efektów, do których możemy zaliczyć:

– senność oraz sedacja

– uspokojenie, relaksację

– zanik lęków oraz niepokoju i napięcia

– rozluźnienie mięśni szkieletowych (miorelaksacja)

– zwiększony apetyt

– euforia – zarówno fizyczna i psychiczna

– zwiększona pewność siebie

Niektóre benzodiazepiny zostały stworzone tak, aby niektóre z efektów były silniejsze niż inne. Na przykład, alprazolam jest benzodiazepiną typowo anksjolityczną (przeciwlękową) i jego efekt rozluźniający mięśnie (miorelaksacyjny) jest marginalny i nieznaczny. Z kolei klonazepam jest benzodiazepiną posiadającą silny efekt miorelaksacyjny i umiarkowany nasenny, a działanie przeciwlękowe jest dość słabe. Do tych mniej pozytywnych efektów, niezwiązanych bezpośrednio z uzależnieniem, które mogą wystąpić nawet po jednorazowym przyjęciu z reguły zbyt dużej dawki, możemy włączyć:

– otępienie emocjonalne, osłabione odczuwanie emocji

– fałszywe przekonanie o byciu trzeźwym

– amnezja i problemy z pamięcią krótkotrwałą

– pogoroszone procesy poznawcze

– problemy z koordynacją ruchów

Mimo zbawiennego działania na takie zaburzenia jak napady lęku, niepokoju, bezsenność czy problemy z napięciem mięśni, przyjmowanie benzodiazepin może zakończyć się uzależnieniem. Benzodiazepiny mimo bycia pełnoprawnymi, szeroko wykorzystywanymi w medycynie lekami, to jedna z najbardziej uzależniających grup substancji, zaraz obok opioidów. Nadużywanie lub długotrwałe zażywanie benzodiazepin – nawet w przepisanych przez lekarza dawkach – może prowadzić do uzależnienia zarówno fizycznego jak i psychicznego.

Według czwartej edycji Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych (DSM-IV) uzależnienie od benzodiazepin to sytuacja, w której u osoby rozwinął się jeden lub więcej objawów tolerancji na benzodiazepiny, takich jak objawy odstawienne, występowanie zachowań związanych z poszukiwaniem kolejnej dawki substancji, dalsze używanie pomimo szkodliwych skutków oraz nieprzystosowawczy wzorzec używania substancji.

Uzależnienie od benzodiazepin może zewnętrznie objawiać się takimi symptomami jak odczucie, że nie możemy funkcjonować bez danego leku, nieudanymi próbami zaprzestania brania leku, zażywaniem coraz większych i większych dawek.

Stosowanie krótko działających benzodiazepin prowadzi do powtarzających się skutków odstawienia, które ustępują po kolejnej dawce, co wzmacnia uzależnienie u danej osoby. Uzależnienie fizyczne rozwija się szybciej w przypadku benzodiazepin o większej mocy, takich jak alprazolam (Xanax, Alpragen, Afobam), niż w przypadku benzodiazepin o mniejszej mocy, takich jak diazepam (Relanium, Valium). Ponadto w przypadku nagłego, zbyt szybkiego odstawienia benzodiazepin wystąpić mogą objawy odstawienne, do których zaliczamy:

– ogólne bardzo złe samopoczucie

– nawrót lęków

– niepokój, niekiedy nadmierne pobudzenie

– drażliwość, zmiana

– problemy ze snem lub całkowita bezsenność

– szeroko pojęte objawy podobne do grypy/przeziębienia

– nadwrażliwość na głośne dźwięki i na światło

– bóle głowy

– bóle mięśni

– drgawki

– drżenia mięśni

– ataki padaczki

W przypadku wystąpienia objawów odstawiennych, najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest stopniowe zmniejszanie dawek. Objawy odstawienia co prawda mogą pojawić się pomimo powolnej redukcji dawek substancji, ale można je złagodzić poprzez wolniejsze tempo odstawienia. Czas potrzebny do odstawienia może wahać się od kilku tygodni, nawet przez kilka miesięcy, aż do roku lub dłużej, i jest wysoce zależny od osoby, przyjmowanej benzodiazepiny, jej dawek, regularności przyjmowania oraz czasu przez jaki była zażywana.

Diazepam jest często zalecany ze względu na długi czas półtrwania w organiźmie, co zmniejsza częstotliwość przyjmowania dawek, a także ze względu na jego dostępność w małych dawkach. Tzw. „Z-drugs”, leki niebędące benzodiazepinami, takie jak zolpidem, zaleplon i zopiklon, nie powinny być stosowane jako zamienniki benzodiazepin, ponieważ mają podobny mechanizm działania i mogą powodować podobne uzależnienie, a ponadto ich biologiczny czas półtrwania jest jeszcze krótszy niż większość benzodiazepin dostępnych w lecznictwie. Wśród benzodiazepin RC, do najdłużej działających związków zalicza się m.in. flubromazepam, norflurazepam oraz bromonordiazepam.

Autor tekstu: horsii