Gaz rozweselający

Podtlenek azotu (N2O) potocznie nazywany gazem rozweselającym zaczął być używany

w Wielkiej Brytanii pod koniec XVIII wieku.

Gaz rozweselający stosowany jest wziewne najczęściej za pomocą balnów, które ułatwiają przyjęcie substancji i do, których przy pomocy syfonów lub tzw crackersów czyli nabojów rozpręża się gaz. Zaleca się bezwględne unikanie inhalacji za pomocą innycy metod ponieważ w momencie rozprężania gazu obniża się jego ciśnienie i znacznie spada temperatura naboju. W większości krajów jego stan prawny nie jest uregulowany co wiąże sie z tym, że jest legalny. W slangu nazywany jest whippetem lub balonem. Gaz rozweselający w Polsce jest substancją legalną i bez problemu można go nabyć. Gaz rozweselający ma swoje zastosowanie w chirurgii jako środek przeciwbólowy czy tez w stomatologii między innymi u dzieci, które boją się spotkania z dentystą. Taki zabieg jest bardzo bezpieczny i rzadko występują skutki uboczne.Głównie związane są z okresowym występowaniem senności i zmęczenia w bezpośrednim okresie po zastosowaniu gazu rozweselającego u dentysty. N2O jest antagonistą receptora NMDA w ośrodkowym układzie nerwowym (hamuje go). Efekty przeciwbólowe są obecne poprzez wydzielanie endogennych opioidów oddziałujące na receptory opiodiowe.

Efekty narkotyczne to : euforia, drętwienie ciała, zawroty głowy, śmiech, rozmazany obraz, nieskoordynowane ruchy, dezorientacja, chwilowa utrata pamięci, pocenie się.o

Inne zastosowania.

Zastosowanie Gaz anestetyczny Podtlenek azotu jest powszechnie wykorzystywany jako jeden ze składników znieczulenia ogólnego złożonego, a także (głównie na Zachodzie) do znieczulenia w stomatologii. W mieszaninie z tlenem w stężeniu do 70% jest nośnikiem innych ogólnych środków anestetycznych (sam ma słabe działanie znieczulające). Stosuje się go również w połączeniu z dożylnymi lekami znieczulającymi, opioidami i lekami zwiotczającymi (podtlenek azotu praktycznie nie działa zwiotczająco na mięśnie). Ma silne działanie nasenne. MAC dla podtlenku azotu wynosi 104% co oznacza, że nie może być stosowany samodzielnie do znieczulenia chirurgicznego. Wykazuje niewielkie właściwości euforyzujące, z tego powodu jest nazywany gazem rozweselającym. Podtlenek azotu inaktywuje kobalaminową formę witaminy B12, dlatego długotrwałe użycie dużych ilości może prowadzić do objawów niedoboru witaminy B12 (anemii i neuropatii), może uszkadzać szpik kostny i ma negatywny wpływ na jajniki i jądra. Nie dotyczy to jednak sporadycznego użycia tego gazu. Objawy użycia mogą również przypominać stan zatrucia alkoholowego.

Podtlenek azotu bardzo szybko i dobrze wchłania się z płuc do tkanek organizmu. Wykazuje niską rozpuszczalność we krwi oraz minimalny stopień metabolizonia (poniżej 0,004%), po zaprzestaniu podawania jest więc szybko usuwany przez płuca w postaci niezmienionej.

Stosowanie tego gazu powoduje ryzyko niedotlenienia tkanek (dlatego używa się go tylko w mieszaninach z tlenem), jednak jeśli do niego nie dojdzie, działania niepożądane są bardzo niewielkie. Na skutek przenikania N2O do zamkniętych przestrzeni zawierających powietrze, może dojść do różnorodnych, krótkotrwałych zaburzeń, np. na skutek przedostawania się gazu do ucha środkowego, pacjent, może przez pewien czas po operacji gorzej słyszeć. Są to jednak działania ustępujące z reguły samoistnie. Niebezpieczne są natomiast zanieczyszczenia, często znajdujące się w butlach z N2O, na przykład NO.

Bardzo ciekawym faktem dotyczącym tego gazu jest zmniejszanie się tolerancji organizmu na tę samą dawkę – w przeciwieństwie do większości narkotyków, po dłuższym używaniu N2O, zmniejszona dawka może dać taki sam efekt jak na początku.

Stomatologia Sedacja wziewna N2O jest wskazana u osób, które odczuwają paniczny strach przed zabiegami stomatologicznymi. Sedacja pozwala na ograniczenie dyskomfortu, np. w czasie pobierania wycisków. Stosowana u dzieci pozwala zwłaszcza na wykonanie koniecznych zabiegów, których nie udałoby się przeprowadzić skutecznie bez znieczulenia ogólnego.

Dodatek do żywności Podtlenek azotu jest dopuszczony do użytku jako dodatek do żywności. Jest doskonale rozpuszczalny w tłuszczach, co wykorzystano w przemyśle spożywczym do tworzenia piany, szczególnie z bitej śmietany w sprayu. Wypełnia się nim również opakowania zawierające łatwo psujące się produkty (np. chrupki ziemniaczane). Na liście dodatków spożywczych legalnie dopuszczonych w Unii Europejskiej, tak zwanej liście E, posiada numer E942.